«Ό,τι δε γίνεται εγκαταλείπεται». Αυτός είναι ο κανόνας του νεοφιλελεύθερου «πραγματισμού». Ούτε λόγια ούτε αξίες και πίστεις μήτε ρητορικές ακροβασίες, μόνο πράξεις και πειράματα. Το πείραμα της άγριας λιτότητας, που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα, θα εφαρμοσθεί τώρα και στον υπόλοιπο...
ευρωπαϊκό νότο, επενδεδυμένο με ευφημισμούς όπως η «νέα κοινωνική οικονομία της αγοράς» ή ακόμη «η ανθρώπινη οικονομία της αγοράς».
Μόνο που οι άνθρωποι σ’ αυτή την κοινωνία λογίζονται είτε ως περιττοί είτε όπως εκείνη η καθαρίστρια, που μνημονεύει ο Κέινς και η οποία ήθελε να γράψουν στην επιτύμβια πλάκα της «επιτέλους, θα ξεκουραστώ»! Αλλά «Η κρίση είναι οι άλλοι», δηλαδή, όλοι εμείς του νότου, λέει η Μέρκελ, παραπέμποντας στη ρήση του Σαρτρ «ο άλλος είναι η κόλασή μου». Πάντως, η Γερμανία, σύμφωνα με την καγκελάριο, είναι παράδειγμα οικονομικής ανάπτυξης και σταθερότητας.
Αποκρύπτει, όμως, το γεγονός ότι το έλλειμμα των νοτίων είναι ακριβώς το εμπορικό πλεόνασμα της χώρας της. Αλλά αυτή η συλλογιστική είναι ηθικολογία για την κ. Μέρκελ που δεν διέπεται σύμφωνα με την καθηγήτρια Γερτρούδη Χέλερ από καμία αξία, από καμία ιδεολογία, από καμία ηθική. Η εποχή μας είναι μεταϊδεολογική και μεταηθική θα πουν και οι εγχώριοι ψιττακοί, και σημασία έχει το αποτέλεσμα. Κι όμως η γερμανική ηγεσία έχει μία πάρα πολύ μεγάλη πίστη, καθώς ομνύει από το πρωί μέχρι το βράδυ στα οικονομικά κέρδη. Πίστη, λοιπόν, στο κέρδος, στην ωφέλεια, στην πίστωση. Πίστη και πίστωση πάνε μαζί.
Όμως, η πίστη στο χρήμα δεν λογίζεται ως ιδεολογία αλλά ως πραγματισμός. Εμείς θα λέγαμε ότι είναι η ψύχωση(πρωκτερωτισμό την είπε ο Φρόιντ) της αέναης συσσώρευσης. Μόνο που η συσσώρευση αυτή έχει όρια που τίθενται από τα αντίστοιχα όρια των πλουτοπαραγωγικών πηγών. Όμως, οι παγκόσμιοι και οι περιφερειακοί ολιγάρχες του πλούτου δεν καταλαβαίνουν τίποτα ούτε από την καταστροφή της φύσης και του πλανήτη ούτε από την ανθρωπολογική καταστροφή των «κάτω».
Για τους τελευταίους, παρόλα αυτά και σύμφωνα με τη Wall Street Journal υπάρχει το καταφύγιο στην πίστη του γέροντα Παΐσιου, δηλαδή η αποφυγή της τρέλας μέσω του ανορθολογισμού! Για μία ακόμη φορά βρισκόμαστε μπροστά στον Πραγματισμό και δη στον πολιτικό πραγματισμό της αμερικανικής θεσμικής σχολής, που νομιμοποιεί κάθε προσπάθεια αποκατάστασης της ισορροπίας είτε γίνεται με «αθώες» είτε με «μη αθώες απάτες»(Κένεθ Γκαλμπραίηθ).
Για την ιστορία ο Πραγματισμός έχει εισαχθεί στην Ευρώπη από τις ΗΠΑ. Σύμφωνα μ’ αυτόν ο κόσμος είναι ένα «δικτυακό άπειρο», ένας κόσμος-δίκτυο(Ουίλιαμ Τζέημς), που αποτελείται από διαφορετικές «γραμμές επιρροής», δηλαδή από μικρούς κόσμους, που είναι η βάση της δράσης των ατόμων. Με άλλα λόγια, ο Πραγματισμός εκκινεί από ένα κόσμο μικρόκοσμων, ένα κόσμο «θυλάκων».
Μία κοινωνία συνεπώς απαρτίζεται από ένα πλήθος κόσμων-δικτύων, που αλληλοδιαπλέκονται και αλληλοεξαρτώνται, αλλά επειδή ο καθένας ζει τη δική του ζωή ισχύει η αντίθεση: «Εμείς και οι άλλοι». Ο καθένας είναι «εξωτερικός» ως προς τον άλλο, εξ ου και το γεγονός ότι οι συγκρούσεις δεν είναι ατομικού χαρακτήρα αλλά και «εμφύλιοι» συλλογικής υφής –ήτοι μεταξύ ομάδων.
Σ΄αυτό τον κόσμο των μικρόκοσμων ο ανταγωνισμός γίνεται αμείλικτος και το μίσος και το συμφέρον καθίστανται τα μόνα ενοποιητικά στοιχεία της κοινωνίας. Μόνο που οι συγκρούσεις αυτές σε έκρυθμες καταστάσεις, όπως η σημερινή κρίση, αντί να δημιουργούν μία νέα ισορροπία, δημιουργούν χάος.
